Co to jest umowa leasingowa?
Umowa leasingu w swojej ogólnej formie przypomina pozostałe umowy przewidziane w przepisach Kodeksu Cywilnego. Cechą ją wyróżniającą jest jej forma pisemna, obowiązująca pod rygorem nieważności. Firmy leasingowe określają przedmiot umowy w sposób bardzo dowolny, nie będąc ograniczane w kwestii szczegółowych ustaleń. Przedmiotem mogą być zarówno ruchomości, jak i nieruchomości. Umowa leasingowa jest zawierana przez dwie strony – finansującą i korzystającą.
Jaka jest podstawowa zasada, na jakiej opiera się umowa leasingu?
Jest to obowiązek nabycia przez finansującego określonego przedmiotu umowy, a następnie przekazanie go w użytkowanie korzystającemu.
Strona finansująca – umowa leasingu
Strona finansująca to najczęściej wyspecjalizowana firma leasingowa. Musi ona znajdować się w posiadaniu przedmiotu umowy lub nabyć ją od zbywcy w sposób w tej umowie określony. Finansujący daje ten przedmiot w odpłatne użytkowanie leasingobiorcy na określony czas i na określonych warunkach. Dobrze skonstruowana umowa powinna nakładać na strony nie tylko prawa, ale też obowiązki.
Korzystający powinien mieć prawo do określenia:
- kto powinien być zbywcą przedmiotu umowy,
- jakie będą warunki nabycia,
- ogólnego kształtu zawarcia porozumienia.
Finansujący nie odpowiada tym samym za rzeczywistą przydatność przedmiotu umowy.
- Najważniejsze obowiązki finansującego to m.in.:
- wydanie korzystającemu przedmiotu do używania,
- powiadomienie korzystającego o zbyciu rzeczy.
Niektóre z istotniejszych obowiązków korzystającego to dbanie o stan przekazanej rzeczy, terminowe płacenie ustalonych rat, czy umożliwienie kontroli stanu rzeczy.
Jakie są typy umów leasingu?
Prawo i praktyka rynkowa wykształciły wiele typów umów leasingu. Jednym z dwóch głównych i najbardziej powszechnych typów są umowy leasingu:
- operacyjnego
- finansowego.
Leasing operacyjny wyróżnia się tym, że przedmiot umowy strona finansująca uwzględnia na liście swoich składników majątkowych. Swego rodzaju przeciwieństwem jest leasing finansowy, gdzie przedmiot leasingu jest zaliczany do składników majątkowych korzystającego.
Kto odpowiada za odpisy amortyzacyjne?
Przy leasingu finansowym obowiązek dokonywania odpisów amortyzacyjnych leży po stronie korzystającego, zaś przy leasingu operacyjnym robi to finansujący.
Ze względu na brak obowiązku płacenia z góry podatku VAT zdecydowanie popularniejsza jest umowa leasingu operacyjnego.
Leasing pracowniczy i konsumencki
Popularną odmianą leasingu jest leasing pracowniczy, który nie doczekał się jeszcze regulacji prawnych. Nazywamy tak po prostu wypożyczenie pracowników zatrudnionych na stałe poza firmą. Konieczne jest wtedy zawarcie porozumienia pomiędzy dwoma pracodawcami, które w praktyce zamienia się w umowę trójstronną. Jeden z pracodawców zawiesza wykonywanie obowiązków przez zatrudnionego u siebie pracownika. Następnie przekazuje jego etat na czas trwania porozumienia do innego pracodawcy. Słowo leasing potocznie kojarzy się jednak najbardziej z jedną kategorią umów, mianowicie tych dotyczących wynajmu samochodu. Coraz częściej stroną umowy przy leasingu samochodu są osoby prywatne – mówimy wtedy o leasingu konsumenckim.
Jaka jest zawartość umów leasingowych?
Umowy leasingowe, opierające się na przepisach Kodeksu Cywilnego, cechują się pewną dozą dowolności treści. Muszą one jednak ściśle obejmować określone elementy. Najważniejszą, wspomnianą już cechą, jest pisemna forma zawieranej umowy, która wystarczy do dokonania transakcji. Jedynym wyjątkiem jest umowa leasingu nieruchomości wraz z zobowiązaniem do zmiany własności po końcu umowy. W takim wypadku obowiązująca jest forma aktu notarialnego.
Pozostałe cechy umowy leasingu, określane w literaturze, opisują umowę jako:
- jednostronnie profesjonalną,
- konsensualną,
- odpłatną,
- wzajemną.
Trzy elementy konieczne
Przepisy Kodeksu Cywilnego wskazują na trzy elementy konieczne, które muszą znaleźć się w każdej umowie leasingu. Są to:
- zobowiązanie strony finansującej do nabycia przedmiotu od konkretnego podmiotu, na warunkach określonych w umowie,
- obowiązek przekazania przedmiotu korzystającemu, wraz z konkretnym czasem jego wypożyczenia,
- konieczność umieszczenia w umowie zobowiązania korzystającego do zapłaty wynagrodzenia w określony sposób.
Powszechnym sposobem zabezpieczania umowy leasingu jest jedynie prosty w formie weksel.
Umowa leasingu a ubezpieczenie
Najpopularniejsza obecnie forma wykorzystania narzędzia, jakim jest leasing, czyli udostępnienie samochodu, nakłada obowiązek pełnego ubezpieczenia samochodu. Należy pamiętać przy tym, że OC nie jest ubezpieczeniem wystarczającym. Finansujący, czyli najczęściej firma leasingowa, ma swobodę w ustalaniu warunków ubezpieczenia. Wynika to z braku przeniesienia praw własności na korzystającego w przypadku wybrania tej formy umowy. Pełny pakiet ubezpieczeń (OC+AC) ma zabezpieczyć samochód przed zniszczeniem. W praktyce chroni to oczywiście tak korzystającego, jak i finansującego. Dodatkową motywacją firm do ubezpieczenia jest zwykle niski wiek auta, uzasadniający niejako dodatkową ochronę. Żeby ułatwić podjęcie decyzji, firmy leasingowe udostępniają kalkulatory leasingowe służące do przewidywania takich wydatków.
Przypadki szczególne
W praktyce w trakcie obowiązywania umowy leasingu można natrafić na wiele przypadków szczególnych. Raty leasingu mogą ulec przedawnieniu – w takim przypadku zastosowanie znajdzie tutaj art. 118 k.c., który mówi, że termin przedawnienia roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej wynosi 3 lata 2. W trakcie trwania umowy może też dojść do tragicznego wydarzenia, jakim jest śmierć korzystającego. W takich przypadkach umowa leasingu zostaje zakończona. w praktyce jednak dobre leasingowe mają narzędzia pozwalające na to, żeby zakończenie lub ewentualna kontynuacja umowy były jak najmniej uciążliwe dla spadkobierców.
Czy mogę rozwiązać umowę przed czasem?
Możliwość rozwiązania umowy jest zazwyczaj określona w umowie – nie jest to jednak zalecane. Zerwanie umowy przed czasem to zazwyczaj konieczność rozliczenia wszystkich pozostałych rat wraz z odsetkami.
Od kilku lat powszechna staje się możliwość dokonania cesji umowy leasingu na osobę fizyczną. Należy przy tym jednak pamiętać, żeby przy okazji zmiany stron umowy nie dochodziło do zmiany innych jej postanowień. W takim przypadku administracja skarbowa może traktować taką umowę jak zupełnie nową, co może wywołać negatywne konsekwencje podatkowe.
Umowa leasingowa a działalność gospodarcza
Prowadzenie działalności gospodarczej wprowadza dodatkowe komplikacje w kwestii leasingu.Często spotykanym problemem jest kwestia zawieszenia działalności. Należy pamiętać, że w tym czasie nie zachodzi zawieszenie opłat leasingowych. Poniesione w trakcie zawieszenia raty leasingowe są zaliczane do kosztów firmowych. Argumentuje się to tym, że zobowiązanie (umowa) do ich poniesienia powstało przed zawieszeniem. Wydatki te są związane z działalnością gospodarczą i są niezbędne, aby firma zachowała stabilny stan w okresie zawieszenia. Jeżeli w momencie składania rozliczenia rocznego firma nadal jest w zawieszeniu, wydatki te można uwzględnić w rocznym zeznaniu podatkowym.
Zwrot umowy finansującemu lub dalsze płacenie rat
Korzystający może przed zawieszeniem działalności dokonać zwrotu przedmiotu umowy finansującemu. W większości przypadków jest to jednak traktowane jak zerwanie umowy, co wiąże się z konsekwencjami. Możliwym i popularnym rozwiązaniem jest wcześniejszy wykup użytkowanej rzeczy. Umowy często jednak zawierają zapisy o minimalnym czasie trwania udostępnienia przedmiotu, jedynie po upływie którego potencjalny wykup staje się możliwy. Dlatego też w przypadku zawieszenia działalności jako firma, rozwiązaniem najbardziej korzystnym jest dalsze płacenie rat. Należy pamiętać, że tak o zawieszeniu, jak i chęci kontynuacji dalszych płatności rat, dobrze jest powiadomić odpowiednią instytucję finansową.
Księgowość a umowa leasingu
Prawidłowe prowadzenie księgowości związane z leasingiem sprawia przedsiębiorcom wiele problemów.
Jakie są najczęściej popełniane błędy w księgowości?
Jednym z najbardziej powszechnych błędów jest nieprawidłowe określanie kosztów uzyskania przychodów. Jest to zaskakujące, gdyż przepisy określają wprost, co powinno być za te koszty uznane.
W koszty uzyskania przychodu należy wliczać:
- każdą opłatę ustaloną w umowie ponoszoną w podstawowym okresie umowy z tytułu używania przedmiotu umowy,
- koszty użytkowania przedmiotu,
- wydatki dostosowujące przedmiot do prowadzonej działalności gospodarczej,
- cenę określoną w umowie, po której korzystający ma prawo nabyć przedmiot po zakończeniu podstawowego okresu umowy.
Rozliczenie VAT
Zamieszanie wprowadza też kwestia rozliczenia VAT przy leasingu, a szczególnie jego odmienne zasady przy różnych rodzajach umów. Leasing finansowy traktuje się w kwestii VAT jak dostawę towaru. Leasing operacyjny jak usługę. Sama kwestia odliczenia VAT przez korzystającego odbywa się na zasadach ogólnych. Powszechną pomyłką jest również kwestia tzw. kilometrówki. Jeśli przedmiotem leasingu jest samochód na firmę, wzięty w ramach leasingu operacyjnego, prowadzenie kilometrówki nie jest zawsze konieczne. Jest tak w przypadkach, kiedy od wydatków związanych z utrzymaniem pojazdu odlicza się 50% VAT. Wtedy do kosztów można zaliczyć wszelkie wydatki związane z użytkowaniem pojazdu lub floty pojazdów.
