Kredyt kupiecki bez tajemnic

Co to jest kredyt kupiecki?

Czym jest kredyt kupiecki?

Kredyt kupiecki (zwany też kredytem handlowym albo kredytem towarowym) to szczególny rodzaj kredytu pozabankowego. Stroną przyznającą kredyt nie jest instytucja finansowa, lecz podmiot gospodarczy. Kredyt udzielany jest nabywcy przez sprzedawcę w transakcjach zachodzących między przedsiębiorstwami. Cechą charakterystyczną tego kredytu jest odroczony termin płatności w stosunku do sprzedaży. Innymi słowy, sprzedający wyraża zgodę na otrzymanie zapłaty za towar bądź usługę po terminie dostawy.

Kredyt handlowy może występować jako:

• kredyt odbiorcy – zaliczka na zakupiony towar czy wykonanie danej usługi,
• kredyt dostawcy – odroczony termin płatności za dostarczony towar czy wykonaną usługę.

Umowa kredytowa i terminy płatności

Polskie prawo nie reguluje zasad udzielania kredytu kupieckiego. Kredyt ten nie wymaga też podpisania konkretnych dokumentów. Może być potwierdzony zarówno umową, ogólnymi lub szczególnymi warunkami ustalonymi przez przedsiębiorców, jak i terminem płatności. Najczęściej przedsiębiorcy ograniczają się do wystawienia partnerowi biznesowemu faktury z odroczonym terminem spłaty. Okresem kredytowania jest wskazana na fakturze liczba dni od dostarczenia towaru lub wykonania usługi do terminu zapłaty.

Termin spłaty

Termin spłaty kredytu kupieckiego – podobnie jak jego forma – nie jest jednoznacznie określony w ustawie. W efekcie przedsiębiorcy mogą go negocjować w dowolny sposób, rzadko jednak termin płatności przekracza 30 dni.

Umowa kredy kupieckiego

Kredyt kupiecki nie ma konkretnego wzoru umowy. Przy sporządzaniu kontraktu ważne jest jasne określenie terminu płatności oraz – jeśli kredyt jest odpłatny – wskazanie odsetek naliczanych za okres kredytowania.

Czytaj też:

Faktoring. Przewodnik po usługach

Strategie udzielania kredytu kupieckiego

Przy udzielaniu kredytu kupieckiego przedsiębiorcy zazwyczaj stosują jedną z trzech strategii finansowania: konserwatywną, umiarkowaną albo dynamiczną.

1. Strategia konserwatywna (najbardziej asekuracyjna) ma na celu uniknięcie ewentualnej niewypłacalności kontrahentów. Kredyt udzielany jest tylko stałym klientom (tym, którzy potwierdzili swoją wiarygodność finansową) lub tym, którzy dysponują odpowiednim poręczeniem albo gwarancją bankową.
2. Strategia umiarkowana (bardziej liberalna) nie wymaga od przedsiębiorcy żadnych gwarancji czy przedpłat. W razie wystąpienia prawdopodobieństwa utraty klienta dostawca rozważa przesunięcie terminu płatności.
3. Strategia dynamiczna stosowana jest przeważnie przez przedsiębiorstwa udzielające kredytu mało wiarygodnym kontrahentom. Jeśli potencjalnego nabywcę cechuje duże ryzyko niewypłacalności, może on liczyć na tę strategię finansowania (zob. też pożyczki dla zadłużonych firm).

Warunki przyznawania kredytu

Warunki udzielania kredytu handlowego określane są indywidualnie lub systemowo w zależności od liczby partnerów biznesowych i modelu działania przedsiębiorstwa.

Metoda indywidualna

Wiąże się ze sprawdzeniem wiarygodności kredytowej kontrahentów (każdego z osobna) oraz ustaleniem odrębnych warunków kredytowania i spłaty. Ten sposób sprawdza się przede wszystkim u firm, które nie utrzymują stosunków handlowych z wieloma przedsiębiorcami albo oferują specjalistyczne usługi lub towary o dużej wartości.

Metoda systemowa

Stosowana jest zwłaszcza przez przedsiębiorstwa, które prowadzą działalność gospodarczą zakrojoną na szeroką skalę. Polega na pogrupowaniu kontrahentów na kategorie odpowiadające określonym warunkom kredytowania. Zazwyczaj kategorie te dotyczą limitu przyznawanego kredytu. Stali, sprawdzeni kontrahenci otrzymują z reguły wyższe limity kredytu niż ci, którzy dopiero starają się o kontrakt.

Zalety i wady kredytu kupieckiego

Jak każda forma finansowania, kredyt kupiecki ma swoje wady i zalety. Warto wziąć je pod uwagę przed podjęciem decyzji o skorzystaniu z tego rodzaju kredytowania.

Kredyt kupiecki – korzyści dla odbiorcy

• stanowi bezpieczną alternatywę dla kredytów bankowych i pożyczek pozabankowych dla firm. Zobacz też Jak prowadzić firmę bez kredytu obrotowego.
• sprzyja rozwojowi małych i średnich przedsiębiorstw niemających dużego kapitału, zdolności kredytowej i wsparcia aniołów biznesu czy platform crowdfundingowych,
• jest powszechnie dostępny,
• nie wymaga przeprowadzenia skomplikowanej procedury – można go uzyskać bardzo szybko, bez przedstawiania zaświadczeń o dochodach (zob. też jak uzyskać pożyczkę),
• stanowi dodatkowe źródło finansowania firmy – przedsiębiorca zyskuje czas na sprzedaż określonych towarów lub usług bez konieczności angażowania własnych środków czy uruchamiania kredytów obrotowych,
• pozwala zachować płynność finansową firmy (zob. też jak wyjść z długów),
• nie wymaga szczególnych zabezpieczeń,
• jest najtańszym kredytem w obrocie gospodarczym (zob. też umowa użyczenia),
• często ma nieodpłatny charakter, chyba że w umowie znajdzie się zapis o kosztach kredytowania (zwykle są to odsetki naliczane za udzielenie kredytu lub za nieterminowe realizowanie płatności).

Kredyt kupiecki – korzyści dla dostawcy

• pomaga w pozyskiwaniu nowych partnerów biznesowych i budowie sieci kontaktów – odroczony termin płatności poprawia konkurencyjność oferty,
• wzmacnia pozycję firmy na rynku, uzależniając od niej kontrahentów,
• pomaga w zwiększeniu sprzedaży i zysku przedsiębiorstwa, angażując firmy, które nie mają wystarczającej zdolności kredytowej do zaciągnięcia kredytu bankowego lub które z różnych względów nie chcą podpisać umowy pożyczki z firmą pożyczkową. O tym, jak poprawić zdolność kredytową piszemy w tekście Jak podnieść zdolność kredytową firmy.

Warto wiedzieć! Kredyt kupiecki stanowi główne źródło finansowania małych i średnich przedsiębiorstw, znacznie przekraczając udział kredytów bankowych na tym obszarze.

Ryzyko sprzedawcy i ubezpieczenie kredytu

Kredyt kupiecki jest atrakcyjny dla każdej ze stron, ale ryzyko wynikające z tej formy finansowania ponosi przede wszystkim dostawca. To on musi liczyć się z ewentualnymi zatorami w płatnościach, a nawet z utratą płynności finansowe. Obrazuje to sytuacja, w której dostawca udzieli kredytu handlowego kilku kontrahentom jednocześnie i każdy z nich będzie miał problemy ze spłatą. Jest to tzw. efekt domina.

Co warto wziąć pod uwagę

Aby zminimalizować ryzyko związane z kredytowaniem, przedsiębiorca powinien przede wszystkim wziąć pod uwagę:

• zdolność kredytową partnera biznesowego, np. przeglądając bazy Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej – CEIDG, Krajowego Rejestru Sądowego, czyli KRS, czy Krajowego Rejestru Długów, czyli KRD (zob. też jak sprawdzić dłużnika i pożyczki dla zadłużonych firm),
• przebieg dotychczasowej współpracy (o ile kontrahent nie jest nowy),
• rozpoznawalność marki na rynku,
• wysokość wnioskowanego kredytu.

Zabezpieczenia

Sprzedawca może też zażądać od kupca dodatkowych zabezpieczeń, np.:

• zapisu w umowie o naliczaniu odsetek za nieterminowe realizowanie płatności,
• poręczenia,
• zastawu,
• gwarancji bankowej.

Ubezpieczenie

Dobrym sposobem na zabezpieczenie kredytu np. przed upadłością kontrahentów jest jego ubezpieczenie. Przedsiębiorca musi jednak liczyć się z tym, że w momencie wypłaty odszkodowania traci na rzecz ubezpieczyciela 10–20% kwoty wynikającej z faktury.

Skonto

Inną formą zabezpieczenia jest skonto (rabat). Dostawca nie udziela kredytu na sprzedaż, ale obniża cenę za dane towary lub usługi w zamian za natychmiastową zapłatę. W praktyce odbiorca musi więc wybrać, czy decyduje się na kredyt kupiecki z odroczoną płatnością bez rabatu, czy na rabat z natychmiastową płatnością za towar lub usługę. Udzielenie skonta zależy wyłącznie od postanowienia sprzedawcy.

Faktoring

Bezpiecznym uzupełnieniem kredytu kupieckiego jest też faktoring. Pomaga on zamienić należności, które nie uległy jeszcze przeterminowaniu, na gotówkę, a tym samym zachować dodatni bilans przedsiębiorstwa. O tym, jak wykorzystać faktoring w małej i mikro firmie dowiesz się z tekstu Faktoring dla małych firm- korzyści.

Kredyt kupiecki – czy to się opłaca?

Aby sprawdzić, czy dany kredyt kupiecki jest atrakcyjny dla firmy, warto go dokładnie przeanalizować (łącznie z RRSO) i porównać wynik z innymi kredytami dostępnymi na rynku (np. pożyczkami online dla firm czy pożyczkami pod zastaw). Poniżej wyjaśniamy, jak to zrobić.

Jeśli odbiorca decyduje się na wpłacenie zaliczki przed realizacją zamówienia (kredyt odbiorcy), standardowo w umowie określa się:

1. wysokość procentowej stopy upustu,
2. termin ważności skonta (rabatu),
3. termin zapłaty pełnej kwoty wynikającej z zamówienia.

Koszt rezygnacji z upustu

Odbiorca może jednak zrezygnować z upustu i zdecydować się na płatność pełnej kwoty w odroczonym terminie. Koszt rezygnacji z upustu (czyli koszt kredytu kupieckiego) oblicza się według wzoru:

KR = (UG / 1 − UG) × (360 dni / OK − OU),

gdzie:
KR – koszt rezygnacji z upustu,
UG – upust gotówkowy,
OK – okres kredytowania,
OU – okres upustu.

Warianty kredytu kupieckiego

W transakcjach handlowych często stosowane są też warianty kredytu kupieckiego:

• bez upustu, np. „00, zapłata 30”, czyli darmowy 30-dniowy kredyt,
• bez okresu udzielenia rabatu, np. „3/0 zapłata 30” wskazujący, że 3% rabatu obowiązuje tylko przy bezzwłocznej płatności gotówką.

Pamiętaj! Kalkulacja kosztu kredytu kupieckiego pozwala porównać ofertę sprzedawcy z propozycjami banków czy innych instytucji oferujących pożyczki terminowe dla firm.

Jak księgować kredyt kupiecki?

Sprzedawca udzielający kredytu kupieckiego musi pamiętać o rozliczeniu podatków dochodowych (PIT i CIT), o ile w stosunku do jego działalności nie mają zastosowania regulacje szczególne. Rozliczenie powinno nastąpić bez względu na to, czy faktycznie otrzymał zapłatę za dostawę towaru lub realizację usługi, czy nie (art. 14 ust. 1 ustawy o PIT, art. 12 ust. 3 ustawy o CIT¹). To samo dotyczy kwestii rozliczenia podatku VAT. Odsetki od kredytu kupieckiego, jako odrębne świadczenie finansowe, są zwolnione z VAT (zob. np. decyzja dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu 3063-ILPP2-2.4512.128.2016.2.EW).

Jak księgujemy opłaty i odsetki

Opłaty lub odsetki uzyskane z tytułu udzielonego kredytu kupieckiego zalicza się do kosztów uzyskania przychodów (art. 15 ust. 1 updop zwanej ustawą CIT²) i należy je uwzględnić w bilansie firmy.

Odsetki od kredytu handlowego płacone na rzecz podmiotów uwzględnionych w art. 16 ust. 1 pkt 60 updop, ze względu na to, że podlegają rygorom tzw. cienkiej kapitalizacji (inaczej niedostatecznej kapitalizacji), nie stanowią kosztów uzyskania przychodu (zob. wyrok NSA z 7.8.2013 r., II FSK 2409/11).

Dla kogo kredyt?

Kredyt kupiecki nie bez powodu jest jedną z najpopularniejszych form finansowania przedsiębiorstw, zwłaszcza małych i średnich (zob. też rynek kapitałowy). Z reguły jest bardziej korzystny niż kredyt bankowy czy pożyczka i pozwala przedsiębiorcy zachować płynność finansową oraz uniknąć ewentualnego zadłużenia. Warto go rozważyć zwłaszcza wtedy, gdy nie dysponujemy dużym kapitałem. Przez to nie możemy liczyć na wsparcie takich instrumentów jak np. private equity czy venture capital.

Artykuł jest aktualizacją wersji z 2018 r.