Wszystko, co powinieneś wiedzieć o płynności finansowej, ale bałeś się zapytać

Co to jest płynność finansowa?

Płynność finansowa¹ to jeden z czynników bezpośrednio wpływających na kondycję firmy. Według klasycznej definicji płynność finansowa to zdolność przedsiębiorstwa do terminowej spłaty bieżących zobowiązań. Płynność finansową definiuje się m.in. jako:

• zabezpieczenie terminowej spłaty bieżących zobowiązań krótkoterminowych pozycjami składników majątku obrotowego,
• zdolność jednostki do upłynnienia posiadanych aktywów w środki pieniężne w jak najkrótszym czasie bez znacznej utraty ich wartości,
• możliwość swobodnego dokonania zakupu wszelkiego rodzaju potrzeb konsumpcyjnych i/lub produkcyjnych oraz pełnej i terminowej spłaty zobowiązań finansowych.

Jakie czynniki wpływają na płynność finansową?

Na płynność finansową firmy w znacznej mierze wpływają czynniki makroekonomiczne (zewnętrzne) i mikroekonomiczne (wewnętrzne). Mają one kluczowe znaczenie w analizie standingu finansowego podmiotu gospodarczego.

Wśród głównych bodźców oddziałujących na cashflow wyróżnia się:

• strategię finansową przedsiębiorstwa (wewnętrzny czynnik zależny od przyjętej kombinacji finansowania firmy),
• inne czynniki wewnętrzne (wybór kontrahentów, management w przedsiębiorstwie, efektywność podejmowanych inwestycji, straty nadzwyczajne),
• branżę i otoczenie konkurencyjne przedsiębiorstwa (czynnik mikro- i makroekonomiczny),
• wahania popytu (płynność finansowa przedsiębiorstwa zależy od zgłaszanego przez konsumentów popytu),
• sytuację handlowo-polityczną (wahania kursowe, poziom inflacji, subwencje i dotacje, regulacje podatkowe).

Płynność finansowa przedsiębiorstwa

Przedsiębiorstwo decyduje się na bieżącą analizę i obserwację własnej płynności finansowej, aby kontrolować skuteczność przyjętej przez siebie strategii finansowania. Wypłacalność przedsiębiorstwa, czyli zdolność firmy do pokrycia całkowitych zobowiązań posiadanym majątkiem, jest mylnie utożsamiana z płynnością finansową.

Co jest największym problemem polskich przedsiębiorstw?

Największym problemem polskich przedsiębiorstw jest brak zdolności do bieżącego regulowania zobowiązań krótkoterminowych mimo wypracowanego zysku. Taka sytuacja prowadzi do bezpośredniej upadłości firm mimo dobrego pomysłu na biznes.

Wskaźniki i miary płynności finansowej

Zadaniem pomiaru płynności finansowej i jej szacowanej wartości jest informowanie przedsiębiorców o potencjalnej zdolności jednostki do spłaty ciążących na niej zobowiązań finansowych na dzień sporządzenia dokumentacji.

Przygotowanie takiej analizy jest możliwe dzięki dwóm grupom wskaźników płynności finansowej:

1. dynamicznej
2. statycznej.

Każda z grup pozwala na odzwierciedlenie kondycji finansowej firmy w odmiennym aspekcie.

Statyczne wskaźniki pomagają w krótkoterminowej ocenie sytuacji przedsiębiorstw. Umożliwiają zobrazowanie bieżącej zdolności podmiotu gospodarczego do spłaty zobowiązań i obsługi zadłużenia. Każdy z trzech czynników tej grupy opiera się na relacji aktywów obrotowych ze zobowiązaniami krótkoterminowymi.

Trzy stopnie wskaźników

Wyróżnia się:

• wskaźnik III stopnia – current ratio bieżącej płynności,
• wskaźnik II stopnia – quick ratio szybkiej płynności,
• wskaźnik I stopnia – cash ratio płynności gotówkowej.

Dynamiczne wskaźniki pozwalają przedsiębiorcy na obserwowanie zmian w wysokości zasobów przedsiębiorstwa. Mierniki te docelowo stosowane są w analizach i planowaniu finansowym, prognozowaniu upadłości czy ocenie projektów inwestycyjnych. Tu kluczowe są wskaźniki wydajności pieniężnej – wystarczalności pieniężnej, działalności operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej.

Jak obliczyć płynność finansową?

Źródłem wiedzy o płynności finansowej przedsiębiorstwa są dokumenty składające się na kalkulację kompleksową firmy:

• bilans przedsiębiorstwa,
• rachunek zysków i strat,
• rachunek przepływów pieniężnych.

Najważniejszymi wskaźnikami w ocenie cashflow przedsiębiorstwa są wskaźnik bieżącej płynności III stopnia – current ratio – i wskaźnik szybkiej płynności II stopnia, quick ratio.

Można je szybko wyliczyć na podstawie danych z bilansu przedsiębiorstwa za pomocą prostych wzorów¹:
CR = Aktywa BieżącePasywa Bieżące
QR= Aktywa Obrotowe – Zapasy – Krótkoterminowe Rozliczenia Międzyokresowe Zobowiązania Krótkoterminowe.

Znaczenie i interpretacja

W interpretacji podstawowych analiz płynności finansowej kluczowa jest obserwacja wskaźników bieżącej płynności CR i szybkiej płynności QR. Pomiar dwóch wskaźników jest niezbędny do prawidłowej oceny płynności finansowej.

Optymalna wartość wskaźnika current ratio waha się w przedziale od 1,2 do 2, gdzie 2 oznacza płynność finansową, a wyniki oscylujące wokół 1 wskazują na poważne problemy finansowe firmy. W przypadku analizy wskaźnika quick ratio jedynka uważana jest za wzorcową wartość, a satysfakcjonujący pomiar oscyluje wokół 1–1,2.

Przy analizie powyższych wskaźników mała rozbieżność między wartościami CR i QR jest pozytywnym i pożądanym w przedsiębiorstwie przypadkiem. Wysokie QR (wartość wyższa od 1,5) wskazuje bezpośrednio na nieproduktywne gromadzenie środków pieniężnych lub zbyt wysoki stan należności od kontrahentów.

Płynność finansowa a cele firmy

Utrzymanie płynności finansowej może być definiowane jako cel zarządzania przedsiębiorstwem. Wartość firmy jest zmienna i tworzy się w czasie. Aby ją prawidłowo ocenić, należy dysponować informacjami o działalności podmiotu gospodarczego w długim horyzoncie czasowym.

O badania i obserwacji płynności finansowej motywują przedsiębiorców:

1. motyw transakcyjny – konieczność finansowania wydatków firmy,
2. motyw ostrożnościowy – obawy związane z popytem i przewidywanymi przepływami pieniężnymi,
3. motyw spekulacyjny – wahania poziomu cen, wahania inflacji.

Rodzaje płynności finansowej

Na podstawie wskaźników i aspektów płynności finansowej można wyróżnić kilka jej rodzajów. Dynamiczna płynność finansowa to ta, która jest analizowana na podstawie dynamicznych wskaźników. Wylicza się ją na podstawie dokumentów zestawiających przepływy pieniężne w firmie. Obrazuje ona wydajność przepływu gotówki. Statyczna płynność finansowa służy określeniu zdolności firmy do spłaty zobowiązań i obsługi zadłużenia. Dokumentem obligatoryjnym do jej analizy jest bilans przedsiębiorstwa.

Przygotowując długookresową ocenę płynności finansowej, korzysta się z tzw. wskaźników pokrycia. Informują one o tym, w jakim stopniu aktywa pokryte są kapitałem własnym i zobowiązaniami długoterminowymi. Przy płynności finansowej krótkoterminowej używa się z kolei stopni płynności – polega to na porównaniu poszczególnych pozycji aktywów i zobowiązań po stronie pasywów. Wskaźniki krótkoterminowej płynności informują o zgodności wysokości krótkoterminowych zobowiązań ze środkami płatniczymi i krótkoterminowymi aktywami.

Ujęcia płynności finansowej

Płynność finansowa jest definiowana i interpretowana w zależności od jej ujęcia.

Wyróżnia się:

• płynność płatniczą,
• płynność strukturalną,
• płynność potencjalną.

Przy rozpatrywaniu płynności płatniczej mówimy o zasobie gotówki, który ma zagwarantować każdorazowe regulowanie powstałych zobowiązań. Płynność finansowa w ujęciu strukturalnym to łatwość upłynnienia poszczególnych składników majątku wchodzących w skład bilansu. Ujęcie potencjalne pozwala na określenie skali możliwości uzyskania krótkoterminowej pożyczki.

Analiza finansowa a płynność finansowa

Płynność finansowa jest jednym z etapów prawidłowo przeprowadzonej analizy finansowej przedsiębiorstwa. Wchodzi w skład etapu wskaźnikowej analizy sprawozdań finansowych. Pełen etap zakłada badanie nie tylko płynności finansowej, ale również rentowności, obrotowości i zadłużenia.

Czy cashflow wystarczy do oceny analizy finansowej?

Choć cashflow to niewątpliwie jedna z kluczowych części analizy finansowej, to aby mieć pełen obraz sytuacji, w jakiej znajduje się firma, niezbędne są także kolejne etapy analizy. Uzyskane z niej wyniki stanowią podstawę informacji nie tylko dla managementu, ale też dla banków i instytucji finansowych w przypadku decyzji o finansowaniu zewnętrznym.

Bieżąca płynność finansowa

Bieżąca płynność finansowa, czyli current ratio, to wskaźnik statyczny III stopnia będący podstawą oceny zdolności firmy do regulowania krótkoterminowych zobowiązań za pomocą środków obrotowych. Jak już zostało wspomniane, stanowi ona wynik ilorazu aktywów obrotowych i pasywów bieżących. Oczekiwana wartość wskaźnika płynności finansowej zawiera się w przedziale od 1,2 do 2, gdzie wartość 2 oznacza wartość optymalną.

Wskaźnik CR jest jednym z kluczowych, jednak nie należy skupiać się wyłącznie na nim. Do jego prawidłowej oceny niezbędne jest porównanie z poprzednimi okresami oraz wynikami branży, którą reprezentuje przedsiębiorstwo.

Rentowność a płynność finansowa

Między pojęciami rentowności i płynności finansowej przedsiębiorstwa nie można postawić znaku równości.

Co określa rentowność firmy?

Rentowność określa zyskowność firmy – określa, jak skutecznie działa ona na rynku.

Przedsiębiorstwo może przynosić zyski lub straty. Podczas przygotowywania strategii zaleca się branie pod uwagę zarówno rentowności, jak i źródeł finansowania działalności firmy. Przedsiębiorstwo, mimo wypracowanego zysku, może nie mieć zdolności do terminowego regulowania zobowiązań powstałych w wyniku działalności operacyjnej i inwestycji. W trakcie sporządzania biznesplanu i strategii finansowej firmy warto założyć mniejszy zysk (rentowność) przy zachowaniu wysokiej płynności finansowej (regulowanie zobowiązań).

Jak zapewnić płynność finansową?

Płynność finansowa opiera się na strukturze finansowania aktywów. Przedsiębiorstwa, które zalegają ze spłatą zobowiązań, mają niższe wyniki finansowe. Kapitał obcy w firmie generuje znaczne koszty, stąd niezbędne jest zoptymalizowanie struktury finansowania kapitałem własnym i obcym. Wysoko zadłużone firmy zmuszone są do przeznaczenia wypracowanego zysku na poczet obsługi długu i zobowiązań. Instrumenty finansowe takie jak faktoring, leasing czy forfaiting są źródłami finansowania zewnętrznego.

Pozwalają na:

• upłynnienie przepływu gotówki
• optymalizację podatkową i struktury kapitału własnego i obcego.

Faktoring

Faktoring to źródło finansowania zewnętrznego kapitałem obcym, które służy do zwiększania płynności finansowej. Przedsiębiorstwo korzystające z tego instrumentu finansowego może zminimalizować niewypłacalność partnerów handlowych (kontrahentów). Likwidacja skutków opóźnień przepływu gotówki oraz nieściągalnych należności poprawia płynność finansową firmy. Dostępne na rynku oferty faktorów są atrakcyjną formą finansowania dla przedsiębiorców, którym zależy na pozyskiwaniu gotówki.

Kredyt

Kredyt to najpopularniejsza forma finansowania wśród przedsiębiorców. Kredyt w rachunku bieżącym jest rozwiązaniem dla firm walczących z zatorami płatniczymi i potrzebującymi środków pieniężnych na kolejne inwestycje. Taka forma kredytowania zakłada brak harmonogramu spłat, co ma duże znaczenie dla firm o działalności sezonowej. Każdorazowa wpłata na konto powoduje zautomatyzowaną spłatę części kredytu. Nie wszystkie przedsiębiorstwa – zwłaszcza nowo powstałe – mogą pozwolić sobie na finansowanie poprzez kredyt. Związane jest to z brakiem lub negatywną historią kredytową w BIK-u. W takich przypadkach przedsiębiorca powinien rozważyć inne instrumenty finansowe, takie jak np. leasing.

Leasing

Najmniej popularnym rodzajem leasingu jest leasing zwrotny, którego często przedsiębiorcy nie biorą pod uwagę. A warto to przemyśleć! Przy braku dodatkowego źródła finansowania właściciel firmy może odsprzedać leasingodawcy środek trwały, który ewidencjonował do tej pory w swoich księgach. Przy sprzedaży nieruchomości lub maszyny produkcyjnej w wyniku umowy leasingowej jednorazowo otrzymuje się środki pieniężne. Dodatkowo na mocy umowy leasingobiorca płaci miesięczne raty leasingowe (koszty bieżące) i korzysta ze środka trwałego przez cały czas trwania umowy.

Płynność finansowa a księgowość

Płynność finansową można poprawić dzięki umiejętnej optymalizacji podatkowej. Takiej formie upłynnienia sprzyjają zewnętrzne formy finansowania takie jak:

• leasing operacyjny
• leasing finansowy.

Ten ostatni wpływa na ewidencję środków trwałych w składnikach majątku firmy lub na optymalizację kosztów bieżących i amortyzacyjnych. Dodatkowo przy rozliczeniu podatkowym przedsiębiorstwa mogą odroczyć w czasie płatności podatków, zmniejszyć podstawę opodatkowania lub nawet całkowicie uniknąć zapłaty podatku (w przypadku umów forfaitingowych). 1 lipca 2018 roku Ministerstwo Finansów wprowadziło system podzielonej płatności – split payment. Polega on na rozłożeniu przychodzących płatności na dwa konta: konto przedsiębiorcy (kwota netto) oraz konto VAT. System budzi jednak wiele kontrowersji związanych z pogorszeniem płynności finansowej grupy podatników.