Co to jest kapitał obrotowy?
Jako przedsiębiorca możesz zlecić zewnętrznej księgowości część zadań, np. sporządzenie sprawozdania finansowego, obliczanie kosztów uzyskania przychodu i kosztów pracodawcy, przechowywanie JPK (Jednolitego Pliku Kontrolnego) czy rozliczanie kilometrówki. Musisz jednak umieć zarządzać finansami: wiedzieć, kiedy możesz się starać o dofinansowanie dla firm, co to jest fundusz gwarancyjny, na czym polegają różne strategie zarządzania kapitałem.
Kapitał obrotowy w szerszym znaczeniu rozumiany jest jako aktywa bieżące przedsiębiorstwa (czyli takie, które wchodzą w skład majątku firmy nie dłużej niż rok). W częściej stosowanym znaczeniu kapitał obrotowy otrzymamy, odejmując od wartości majątku obrotowego krótkotrwałe zobowiązania.
Do majątku obrotowego zaliczamy krótkoterminowe składniki majątku, np.:
- środki pieniężne,
- krótkoterminowe papiery wartościowe,
- należności,
- materiały,
- zapasy,
- półprodukty i produkty gotowe do sprzedaży.
Krótkotrwałe (bieżące) zobowiązania zaś to przede wszystkim:
- wynagrodzenia dla pracowników,
- faktury dla dostawców towarów i usług,
- spłaty pożyczek i kredytów,
- wysokość podatków, składek na ubezpieczenia itp.
Kapitał obrotowy netto a kapitał obrotowy brutto
Kapitał obrotowy netto nazywany jest również kapitałem pracującym. Jest to nadwyżka aktywów obrotowych przedsiębiorstwa, która pozostaje po odjęciu zobowiązań bieżących. Istnieje również pojęcie kapitału obrotowego brutto, które oznacza bieżące aktywa firmy, czyli całokształt majątku obrotowego.
Jak obliczyć kapitał obrotowy?
Istnieją dwa wzory pozwalające obliczyć wysokość kapitału obrotowego.
Podejście majątkowe:
Kapitał obrotowy netto = aktywa bieżące po odjęciu krótkotrwałych zobowiązań.
Podejście kapitałowe:
Kapitał obrotowy netto = kapitał stały po odjęciu aktywów trwałych.
Niezależnie jednak od tego, który ze wzorów wybierzemy, powinniśmy uzyskać ten sam wynik. Ewentualne różnice mogą wynikać z faktu, że niektóre składniki majątku nie są możliwe do zakwalifikowania jako długoterminowe lub krótkoterminowe.
Jak dbać o płynność finansową przedsiębiorstwa?
Poziom płynności finansowej można poprawiać różnymi metodami, np. przy pomocy forfaitingu (rodzaj wykupu wierzytelności) lub faktoringu, czyli finansowania faktur. To coraz popularniejsza usługa finansowa, w której firma faktoringowa odkupuje od przedsiębiorcy nieopłacone i nieprzeterminowane faktury, następnie zajmując się m.in. wysyłaniem wezwania do zapłaty i dalszą ich wierzytelnością.
Jednak główną miarą płynności finansowej jest odpowiednie zarządzanie kapitałem obrotowym firmy. Kapitał obrotowy stanowi bieżącą rezerwę finansową przedsiębiorstwa. Od poziomu kapitału obrotowego netto (kapitału pracującego) zależy, w jakim stopniu przedsiębiorstwo jest zabezpieczone na wypadek nieprzewidzianych wydatków. Brak płynności finansowej jest sygnałem, że firma może mieć problemy z terminowym regulowaniem bieżących zobowiązań. Z tego też powodu odpowiedni poziom kapitału obrotowego jest istotny dla firmy starającej się o kredyt bądź pożyczkę.
Podsumowując, wysokość kapitału obrotowego netto:
- wpływa na poziom płynności finansowej,
- może przesądzać o możliwości (i kosztach) pozyskania środków na bieżącą działalność firmy.
Co to jest cykl konwersji gotówki?
Cykl konwersji gotówki (z ang. CCC, czyli cash conversion cycle) to inaczej cykl kapitału obrotowego. Oznacza proces rozpoczynający się od wydania gotówki (np. na zobowiązania, materiały czy produkcję) aż do jej powrotu do firmy np. w wyniku sprzedaży danego produktu lub usługi. Inaczej mówiąc, jest to czas, jaki upływa od momentu wypłaty danych środków pieniężnych (np. spłaty zobowiązań) do momentu wpłynięcia na konto firmowe gotówki z tytułu należności.
Długi cykl konwersji gotówki może powodować problemy z zachowaniem płynności finansowej, bo środki finansowe zbyt długo przebywają poza przedsiębiorstwem.
Krótki cykl konwersji gotówki powoduje, że środki finansowe (wykorzystane np. do produkcji) szybko wracają do firmy, a zatem szybko mogą być znowu zainwestowane.
Długości tego cyklu zależy, jakie firma ma zapotrzebowanie na kapitał obrotowy. Wysoki poziom kapitału obrotowego może pomóc przedsiębiorstwu w zachowaniu płynności finansowej przy długim cyklu konwersji gotówki.
Jak zinterpretować wysokość kapitału obrotowego?
Wysokość kapitału obrotowego netto (KON) może wynosić zero, być większa od zera bądź ujemna. Jak interpretować te wartości?
Kapitał obrotowy większy od zera oznacza zachowanie płynności finansowej, jest też oznaką, że do obrotu zaangażowane są częściowo środki długoterminowe. Taka wysokość KON sugeruje wypłacalność firmy, a kapitał pracujący stanowi poduszkę finansową przedsiębiorstwa.
Odwrotna sytuacja ma miejsce, gdy KON wynosi mniej niż zero. Majątek obrotowy jest wówczas niższy od krótkotrwałych zobowiązań, co może powodować problemy z bieżącymi płatnościami firmy. Dotyczy to szczególnie niewielkich działalności gospodarczych. Większe podmioty o ugruntowanej pozycji na rynku mogą sobie pozwolić na ujemny poziom kapitału obrotowego (np. aby dokonać wcześniejszych spłat, co w efekcie przyniesie oszczędności).
Kapitał równy zeru (lub – częściej – zbliżony do zera) jest sytuacją pośrednią, gdy firma prawdopodobnie znajduje się na granicy zachowania płynności finansowej.
Jak obliczyć zapotrzebowanie na kapitał obrotowy netto?
Aby obliczyć, jakie zapotrzebowanie ma nasze przedsiębiorstwo na kapitał pracujący, należy od wysokości kapitału obrotowego odjąć środki pieniężne (netto). Zazwyczaj im mniej stabilna sytuacja danej firmy na rynku, tym większe ma ona zapotrzebowanie na kapitał obrotowy.
Zwiększenie owego zapotrzebowania może również wystąpić w przypadku, gdy:
- należności od klientów wpływają z opóźnieniem (bądź wydłużane są terminy płatności),
- skrócone są terminy spłat zobowiązań (faktur, rat itp.),
- następuje zwiększenie sprzedaży.
Strategie zarządzania kapitałem obrotowym
Zarządzanie kapitałem obrotowym skupia się głównie wokół:
- odpowiedniego dysponowania środkami pieniężnymi (aby móc terminowo opłacać bieżące zobowiązania),
- odpowiedniego poziomu zapasów przy jak najniższych kosztach magazynowania (aby produkcja była płynna),
- zarządzania krótkoterminowymi długami, aby ich koszta były jak najniższe,
- kontrolowania poziomu sprzedaży z odroczonym terminem płatności (aby był jak najniższy).
Rozróżnia się trzy rodzaje strategii w zakresie zarządzania kapitałem pracującym firmy: strategię agresywną, konserwatywną i umiarkowaną.
Kapitał obrotowy – strategia konserwatywna
Strategia konserwatywna stosowana jest m.in. przez niewielkie działalności gospodarcze bądź startupy. Jest to działanie mające na celu utrzymanie jak największej płynności finansowej poprzez zachowanie wysokiego poziomu aktywów obrotowych przy jak najniższych kosztach bieżących. Mniejsza szansa na wysoki zysk jest związana z mniejszym ryzykiem utraty płynności finansowej, co jest istotne dla firm bez ugruntowanej pozycji na rynku.
Strategia konserwatywna w odniesieniu do aktywów oznacza, że spora część majątku obrotowego to krótkoterminowe papiery wartościowe oraz gotówka. W odniesieniu do pasywów zaś strategia ta polega na zmniejszeniu krótkoterminowych zobowiązań kredytowych na rzecz drogiego kapitału własnego. Zmniejsza się rentowność przedsiębiorstwa, w zamian jednak firma zyskuje większą wypłacalność.
Przedsiębiorstwa stosujące konserwatywną strategię powinny również wdrażać tzw. złotą regułę bilansową. Polega ona na tym, że wszystkie aktywa stałe firmy powinny być finansowane z własnych środków z powodu ich długiego cyklu konwersji gotówki.
Kapitał obrotowy – strategia agresywna
Strategia agresywna to działanie odwrotne. Zmniejsza się udział gotówki i krótkoterminowych papierów wartościowych w aktywach obrotowych. Aktywa obrotowe zmniejsza się do minimum względem zobowiązań krótkoterminowych. Takie działanie powoduje wzrost ryzyka wystąpienia braku płynności finansowej, ale jednocześnie zwiększa szansę na spory zysk i poprawia rentowność firmy.
Kapitał obrotowy – strategia umiarkowana
Strategia umiarkowana plasuje się pomiędzy dwoma powyższymi podejściami. Wówczas agresywna strategia stosowana jest w stosunku do aktywów, konserwatywna zaś w stosunku do pasywów, bądź odwrotnie. Dzięki temu łatwiejsze jest zachowanie równowagi i niewielkiej płynności finansowej, a jednocześnie możliwe jest osiąganie zysków.
Podsumowanie
Kapitał obrotowy to obszar, w którym zapadają jedne z najważniejszych decyzji finansowych dotyczących Twojej firmy. Od umiejętnego zarządzania kapitałem obrotowym netto (KON) i optymalizacji aktywów oraz pasywów obrotowych zależy płynność finansowa przedsiębiorstwa i maksymalizowanie jego zysków.
